نقش کلیدی بنگاه‌های کوچک و متوسط در اشتغال کشور
کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با اینکه معیشت بیش از ۱۷ میلیون نفر را تأمین می‌کنند، کمتر از ۱۰٪ در تولید ناخالص داخلی و صادرات سهم دارند؛ بنابراین حمایت راهبردی از آن‌ها برای حفظ اشتغال و پیشگیری از بحران‌های اجتماعی ضروری است.
مهدی مولائی:
بنگاه‌های کوچک و متوسط (SME) در ایران نقش حیاتی در بازار کار دارند و بیش از ۸۵ درصد شاغلان بخش خصوصی، یعنی بیش از ۱۷ میلیون نفر، در این واحدها فعالیت می‌کنند. با این حال سهم این بنگاه‌ها از تولید ناخالص داخلی و صادرات کمتر از ۱۰ درصد است، موضوعی که نشان‌دهنده ظرفیت‌های نهفته و در عین حال ضعف ساختارهای حمایتی و سیاست‌گذاری در کشور است.
کوچک بودن SMEها، در عین ایجاد انعطاف‌پذیری و توانایی تطبیق سریع با تغییرات بازار، باعث آسیب‌پذیری آن‌ها در برابر بحران‌های اقتصادی مانند تورم، نوسانات نرخ ارز و محدودیت‌های صادراتی می‌شود. برخلاف صنایع بزرگ که توانایی مدیریت زیان‌ها و بحران‌ها را دارند، این واحدها معمولاً از پس هزینه‌های مالی و زیان‌های موقتی برنمی‌آیند و حتی مواجهه کوتاه‌مدت با بحران می‌تواند منجر به رکود یا تعطیلی آن‌ها شود.
با توجه به سهم گسترده SMEها در اشتغال، بقای آن‌ها تنها برای حفظ معیشت میلیون‌ها نفر اهمیت ندارد، بلکه به پایداری بازار کار، جلوگیری از بیکاری گسترده و ثبات اجتماعی نیز وابسته است. برای بهره‌گیری از ظرفیت این بخش و ارتقای نقش آن در اقتصاد، حمایت راهبردی و هدفمند ضروری است.
نخستین حوزه مهم، تسهیل تأمین مالی است، زیرا بسیاری از بنگاه‌ها حتی برای سرمایه در گردش روزانه خود با مشکل مواجه‌اند و به دلیل نداشتن وثایق یا سابقه اعتباری مناسب، از دریافت تسهیلات محروم می‌شوند. ایجاد صندوق‌های ضمانت، خطوط اعتباری اختصاصی و سایر سازوکارهای حمایتی می‌تواند این محدودیت را کاهش دهد.
دومین حوزه، مقررات‌زدایی و کاهش بروکراسی است. SMEها معمولاً با حجم بالایی از مجوزها، مالیات‌ها و قوانین پیچیده مواجه‌اند که انرژی و زمان آن‌ها را هدر می‌دهد و گاهی انگیزه ادامه فعالیت را از بین میبرد. بازنگری در قوانین قدیمی و ساده‌سازی فرایندها، پیش‌شرط حفظ و توسعه این بنگاه‌هاست.
سومین حوزه حیاتی، تقویت دسترسی به بازار و توان بازاریابی است. بسیاری از SMEها محصولات با کیفیت تولید می‌کنند، اما به دلیل ضعف در بازاریابی، بسته‌بندی و برندینگ، قادر به رقابت در بازارهای داخلی و بین‌المللی نیستند. ایجاد تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها، برگزاری نمایشگاه‌های دائمی و حمایت از حضور بنگاه‌ها در بازارهای صادراتی می‌تواند این محدودیت را کاهش دهد.
در مجموع، توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط تنها به رشد چند واحد اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه کلیدی برای حل یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشور یعنی اشتغال است. اگر این بنگاه‌ها بتوانند هم اشتغال موجود را حفظ کنند و هم مسیر رشد را طی کنند، نه تنها بیکاری کاهش می‌یابد، بلکه سهم آن‌ها در تولید ناخالص داخلی و صادرات افزایش پیدا کرده و به ثبات اجتماعی، توسعه اقتصادی و ارتقای رفاه عمومی کمک می‌کند. حمایت از SMEها در ایران در عمل به معنای حمایت از آینده بازار کار و پایداری اقتصاد کشور است.
