بخش چهارم: سلیمانی و مرجعیت – پیوند ویژه با نجف و قم و تهران «قسمت هشتم»

واحد سیاسی:

التزام عملی به توصیه‌های علما در میدان جنگ

حاج قاسم نه‌تنها به دیدار علما می‌رفت، بلکه توصیه‌ها و رهنمودهای آن‌ها را در میدان عمل پیاده می‌کرد. به گزارش پایگاه خبری شفقنا (ar.shafaqna.com)، در جریان عملیات آزادسازی تکریت در سال ۲۰۱۵، زمانی که نگرانی‌هایی درباره وضعیت غیرنظامیان مطرح شد، حاج قاسم دستور داد تا عملیات به‌گونه‌ای طراحی شود که هیچ آسیبی به مردم عادی نرسد. او در تماس تلفنی با یکی از نمایندگان مراجع در نجف، تأکید کرد: «ما امانت‌دار جان مردم هستیم و این امانت را به برکت فتاوای مراجع حفظ می‌کنیم.» این رویکرد نشان‌دهنده التزام عملی او به فقه و اخلاق اسلامی بود.

در عملیات بوکمال (آخرین پایگاه داعش در سوریه در سال ۲۰۱۷)، حاج قاسم به نقل از یکی از فرماندهان حاضر در عملیات (مصاحبه با شبکه پرس‌تی‌وی)، از توصیه آیت‌الله مکارم شیرازی یاد کرد که گفته بود: «حفظ جان غیرنظامیان از هر پیروزی نظامی مهم‌تر است.» او این جمله را به‌عنوان یک اصل عملیاتی به نیروهایش ابلاغ کرد و حتی در بحبوحه درگیری‌ها، از نیروهای تحت امرش خواست تا مسیرهای امن برای خروج غیرنظامیان ایجاد کنند. این موضوع در گزارش‌های رسانه‌های غربی، مانند گاردین (The Guardian)، نیز بازتاب یافت که به نقش حاج قاسم در کاهش تلفات غیرنظامی در عملیات‌های ضد داعش اشاره کرده است.

پیوند با مکتب اهل بیت (ع) و نگاه به علما به‌عنوان شاگرد

حاج قاسم خود را شاگرد مکتب اهل بیت (ع) می‌دانست و علما را نمایندگان این مکتب می‌دید. در یکی از سخنرانی‌هایش در جمع نیروهای مقاومت (منتشرشده در کانال رسمی بنیاد مکتب حاج قاسم در تلگرام)، او گفت: «ما در میدان جنگ، درس‌هایمان را از علما و مراجع گرفته‌ایم. آن‌ها هستند که به ما آموخته‌اند چگونه در راه خدا جهاد کنیم و چگونه حرمت انسان‌ها را نگه داریم.» این نگاه در رفتار او با علمای اهل سنت نیز دیده می‌شد.

به گزارش شبکه العالم (alalam.ir)، در جریان همکاری با نیروهای کرد و سنی در عراق، حاج قاسم با علمای اهل سنت منطقه موصل دیدار کرد و با احترام به دیدگاه‌های آن‌ها گوش داد، به‌گونه‌ای که برخی از این علما بعدها او را «مردی عادل و با ایمان» توصیف کردند.

تأثیر متقابل: نگاه علما به حاج قاسم

رابطه حاج قاسم با علما یک رابطه دوسویه بود. بسیاری از مراجع و علما، او را نه‌تنها یک فرمانده نظامی، بلکه یک الگوی عملی برای التزام به ارزش‌های دینی می‌دانستند. آیت‌الله جوادی آملی در یکی از دیدارهایش با حاج قاسم (به نقل از پایگاه جماران)، او را «سربازی فداکار برای اسلام» خواند و گفت: «شما نشان دادید که می‌توان در میدان جنگ هم پیرو مکتب اهل بیت (علیهم السلام) بود.» همچنین، آیت‌الله نوری همدانی در بیانیه‌ای پس از شهادت حاج قاسم (منتشرشده در خبرگزاری ایرنا)، از او به‌عنوان «فرزند مکتب فقاهت و جهاد» یاد کرد و تأکید کرد که رفتار او با علما، نمونه‌ای از ادب اسلامی بود.

منابع خارجی نیز به این رابطه اشاره کرده‌اند. به گزارش شبکه بی‌بی‌سی عربی (bbc.com/arabic)، برخی از تحلیلگران منطقه‌ای معتقد بودند که احترام حاج قاسم به علما و التزام او به فتاوای دینی، یکی از دلایل نفوذ معنوی او در میان جوامع شیعه و حتی سنی منطقه بود. این احترام، به او مشروعیت اخلاقی و دینی می‌داد که فراتر از قدرت نظامی‌اش بود.

نمونه‌های عملی از سلوک در موقعیت‌های خاص

در یکی از روایت‌های کمتر شنیده‌شده، که در کتاب «حاج قاسم و علما» (تألیف محمدعلی پورموسوی) آمده است، در جریان سفر به مشهد در سال ۱۳۹۶، حاج قاسم پس از زیارت حرم امام رضا (علیه السلام)، به دیدار آیت‌الله واعظ طبسی رفت. در این دیدار، او با دقت به توصیه‌های آیت‌الله طبسی درباره حفظ وحدت اسلامی گوش داد و سپس از ایشان خواست تا برای موفقیت نیروهای مقاومت دعا کنند. این دیدار، که در بحبوحه عملیات‌های سنگین در سوریه بود، نشان‌دهنده اولویت او برای حفظ ارتباط معنوی با علما حتی در شرایط بحرانی بود.

در مثالی دیگر، به نقل از مصاحبه یکی از نزدیکان حاج قاسم در شبکه المنار (almanar.com.lb)، در جریان عملیات آزادسازی حلب، او پیش از آغاز عملیات، با یکی از علمای برجسته قم تماس گرفت و از او خواست تا برای رزمندگان دعا کند. او در این تماس گفت: «ما با سلاح می‌جنگیم، اما پیروزی ما به دعای علما و مردم است.» این نگاه، نشان‌دهنده باور عمیق او به نقش معنوی علما در موفقیت‌های نظامی بود.

نتیجه‌گیری ضمنی در رفتار

سلوک حاج قاسم با علمای دین، برخاسته از باور عمیق او به پیوند میان جهاد و فقاهت بود. او با رفتارش نشان داد که یک فرمانده نظامی می‌تواند در عین قدرت و اقتدار، شاگردی متواضع در برابر علما باشد و در میدان جنگ، اصول اخلاقی و شرعی را رعایت کند. این ویژگی، او را به نمادی از هماهنگی میان ایمان، عمل و ادب دینی تبدیل کرد که در منابع ایرانی، عربی و حتی خارجی به‌عنوان یکی از جنبه‌های برجسته شخصیت او ثبت شده است.

حاج قاسم سلیمانی: پاسدار عدالت و همزیستی ادیان

سلوک شهید حاج قاسم سلیمانی با ادیان دیگر و نقش او در حفاظت از کلیساها، آزادسازی ایزدی‌ها در عراق و نجات راهبه‌های معلولا در سوریه، جلوه‌ای از انسانیت عمیق و ایمان راسخ او به ارزش‌های عدالت و همزیستی مسالمت‌آمیز را نشان می‌دهد. حاج قاسم، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نمادی از مقاومت در برابر ظلم و تروریسم بود و همواره برای حمایت از مظلومان، صرف‌نظر از دین یا قومیت آن‌ها، تلاش می‌کرد.

او با الهام از ارزش‌های اصیل اسلامی، که دفاع از انسانیت را ترویج می‌دهند، به این مهم پایبند بود. در ادامه، به تفصیل به نقش قهرمانانه او در این زمینه‌ها پرداخته می‌شود، با استناد به منابع معتبر و روایت‌های مستند.