پیش‌فروش سکه با نرخ ۸۳میلیون؛ بانک مرکزی چه‌پیامی به بازار داد؟
تعیین قیمت ۸۳ میلیون تومانی برای سکه آذرماه در پیش‌فروش بانک مرکزی، حدود ۱۰ میلیون تومان پایین‌تر از بازار آزاد، فاصله قیمتی قابل‌توجهی ایجاد کرده و به‌عنوان سیگنالی رسمی به بازار تلقی می‌شود.
شهرام عظیمی:
جهش‌های اخیر نرخ ارز و افزایش بهای طلا و سکه بانک مرکزی را به احیای سیاست پیش‌فروش سوق داده است، به‌طوری که چهارمین مرحله این طرح از ۱۷ شهریور با حجم یک میلیون قطعه آغاز شد و قیمت هر سکه آذرماه ۸۳ میلیون تومان تعیین شده که حدود ۱۰ میلیون تومان کمتر از نرخ بازار آزاد در نیمه شهریور است. این فاصله قیمتی بر اساس برآورد دلار زیر ۱۰۰ هزار تومان و اونس جهانی ۳۵۵۰ دلاری محاسبه شده و از نگاه مقامات پولی فاقد حباب و کمتر از ارزش ذاتی است، اما برای تحلیلگران به‌عنوان سیگنالی رسمی از سیاست‌گذار در مورد مسیر آتی قیمت‌ها تلقی می‌شود.
قیمت‌گذاری پیش‌فروش نقش یک پیش‌بینی رسمی را نیز ایفا می‌کند و سناریوی مرجع بانک مرکزی یا کاهش نرخ ارز را نشان می‌دهد یا تثبیت آن در محدوده‌ای پایین‌تر از قیمت‌های فعلی. در سه مرحله پیشین بیش از ۷۶۰ هزار قطعه سکه عرضه و تحویل به‌موقع انجام شد و حتی در شرایط بحرانی، مهلت‌ها تمدید شد، اما کارشناسان معتقدند این سیاست‌ها تنها توان توقف موقت روند افزایشی قیمت‌ها را دارند و بدون ابزار تکمیلی نمی‌توانند مسیر بازار را پایداراً تغییر دهند.
تجربه نشان می‌دهد اثر واقعی پیش‌فروش بر کاهش قیمت‌ها تنها زمانی قابل تحقق است که با عرضه مستمر، اجرای دقیق تعهدات و مدیریت مؤثر نرخ ارز همراه باشد. هر گونه تأخیر در تحویل، کاهش حجم عرضه یا شوک ارزی می‌تواند کل پیام را بی‌اثر کرده و حتی انتظارات افزایشی ایجاد کند.
اختلاف ۱۰ میلیون تومانی نسبت به بازار آزاد به‌طور کوتاه‌مدت بخشی از تقاضای نقدی را به سمت پیش‌فروش منتقل کرده و فشار فروش بر بازار آزاد را افزایش می‌دهد، اما تثبیت این اثر نیازمند استمرار عرضه و هماهنگی با سایر ابزارهای سیاستی است، در غیر این صورت تنها یک حرکت روانی گذرا خواهد بود.
قیمت ۸۳ میلیون تومانی پیش‌فروش می‌تواند «حد هدف» سیاست‌گذار برای بازار سکه قلمداد شود و در صورت حرکت متغیرهای کلان و ارزی به‌نفع آن، به سیگنال کاهشی قدرتمند تبدیل شود. اما اگر این قیمت تنها بر پایه عرضه مقطعی باشد، بازار آن را به‌سرعت آزموده و کنار خواهد گذاشت.
به این ترتیب، سیاست پیش‌فروش بانک مرکزی هم جنبه عملیاتی عرضه فیزیکی دارد و هم نقش روانی و سیگنالی برای جهت‌دهی انتظارات بازار ایفا می‌کند، اما اثرگذاری پایدار آن به استمرار عرضه، مدیریت نرخ ارز و هماهنگی با سایر ابزارهای سیاستی وابسته است.
